31 sierpnia to data, która na stałe wpisała się w historię Polski. Tego dnia w 1980 roku, po tygodniach masowych strajków i negocjacji z władzami komunistycznymi, podpisano Porozumienia Sierpniowe, które oficjalnie zatwierdziły powstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Było to wydarzenie bez precedensu w bloku wschodnim, które zapoczątkowało lawinę zmian, nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie Środkowo-Wschodniej.
Powstanie Solidarności
Lata 70. XX wieku były okresem rosnącego niezadowolenia społecznego w Polsce. Kryzys gospodarczy, braki zaopatrzeniowe oraz represyjna polityka władzy komunistycznej doprowadziły do licznych strajków i protestów. Punktem kulminacyjnym tych napięć były wydarzenia z sierpnia 1980 roku, kiedy to strajki rozpoczęły się w Stoczni Gdańskiej, a następnie objęły całe Wybrzeże i inne regiony Polski.
Podstawowym żądaniem strajkujących była legalizacja niezależnych od władzy związków zawodowych. Po intensywnych negocjacjach, władze PRL zgodziły się na te postulaty, co doprowadziło do podpisania Porozumień Sierpniowych 31 sierpnia 1980 roku. Tym samym, powstała Solidarność – pierwszy w bloku wschodnim niezależny związek zawodowy, który w krótkim czasie przekształcił się w masowy ruch społeczny. Jan Paweł II odegrał kluczową rolę w moralnym wsparciu ruchu Solidarność, który zainspirował miliony Polaków do walki o wolność i sprawiedliwość społeczną. Podczas trzeciej pielgrzymki do Polski, papież, przemawiając nad brzegiem Bałtyku, wypowiedział słowa, które głęboko zapadły w sercach Polaków:
„Tu, nad brzegiem Bałtyku, wypowiadam (…)to słowo, (…) Solidarność (…)”
Tym samym, Jan Paweł II podkreślił, że solidarność nie jest jedynie społecznym ruchem, ale przede wszystkim wartością zakorzenioną w chrześcijańskiej nauce, która powinna kierować relacjami międzyludzkimi i społecznymi. Jego wsparcie dla Solidarności było nie tylko duchowym, ale także moralnym fundamentem, który pomógł przekształcić ten związek zawodowy w potężny ruch społeczny, prowadzący ostatecznie do upadku komunizmu w Polsce.
Solidarność a reżim komunistyczny
Solidarność szybko zyskała ogromne poparcie społeczne. Na czele ruchu stanęli Anna Walentynowicz i Lech Wałęsa, robotnicy ze Stoczni Gdańskiej, którzy stali się symbolem walki o prawa pracownicze i demokratyzację życia publicznego. W ciągu kilku miesięcy liczba członków Solidarności wzrosła do około 10 milionów osób, co stanowiło blisko jedną trzecią dorosłej ludności Polski.
Solidarność nie była jedynie związkiem zawodowym. Stała się ruchem narodowym, który walczył o prawa obywatelskie, wolność słowa, niezależne media oraz swobody demokratyczne. Działalność Solidarności stawała się coraz bardziej problematyczna dla władz komunistycznych, które widziały w niej zagrożenie dla swojego monopolu władzy.
Stan wojenny i podziemna działalność
Obawy władz komunistycznych przed utratą kontroli nad sytuacją doprowadziły do drastycznych działań. 13 grudnia 1981 roku wprowadzono stan wojenny, który był próbą stłumienia oporu i delegalizacji Solidarności. Tysiące działaczy, zostało internowanych, a wszelkie przejawy oporu były brutalnie tłumione.
Pomimo represji, Solidarność przetrwała. Działacze, którzy uniknęli aresztowania, zeszli do podziemia, gdzie kontynuowali walkę, organizując strajki, wydając nielegalną prasę i utrzymując kontakt z zachodnimi mediami. Solidarność stała się symbolem nieugiętości i oporu wobec reżimu.
Droga do wolności
Lata 80. XX wieku były okresem narastających problemów gospodarczych i politycznych w Polsce. Represje stanu wojennego nie zdołały złamać ducha oporu, a pogarszająca się sytuacja gospodarcza wywołała kolejne fale strajków i protestów. W 1988 roku rozpoczęły się nowe strajki, które zmusiły władze PRL do podjęcia rozmów z opozycją.
Kluczowym momentem były Obrady Okrągłego Stołu, które odbyły się od lutego do kwietnia 1989 roku. W ich wyniku osiągnięto porozumienie, na mocy którego w czerwcu 1989 roku odbyły się częściowo wolne wybory parlamentarne. Zwycięstwo Solidarności w tych wyborach było momentem przełomowym, który zapoczątkował proces transformacji ustrojowej, prowadzący do powstania III Rzeczypospolitej.
Solidarność a III Rzeczpospolita
Solidarność, jako ruch społeczny, odegrała kluczową rolę w obaleniu komunizmu w Polsce, co doprowadziło do powstania III Rzeczpospolitej Polskiej po 1989 roku. W tym kontekście Lech Wałęsa, lider Solidarności, został wybrany na pierwszego demokratycznie wybranego prezydenta III RP w 1990 roku, a jego prezydentura była okresem intensywnych przemian, ale również konfliktów politycznych. W latach 90. XX wieku, na fali zmian społeczno-politycznych i w odpowiedzi na rosnące wyzwania, z inicjatywy dawnych działaczy Solidarności powstała Akcja Wyborcza Solidarność (AWS), która zjednoczyła różne frakcje wywodzące się z tego ruchu. AWS zwyciężyła w wyborach parlamentarnych w 1997 roku, tworząc rząd, który wprowadził kluczowe reformy, wpływając na dalszy rozwój Polski.
Te wydarzenia łączą się w jedną narrację, pokazując, jak Solidarność, poprzez swoje dziedzictwo i działania swoich liderów, ukształtowała polityczny krajobraz III RP, wpływając na jej rozwój i transformację. Warto zauważyć, że wielu dawnych członków Solidarności, którzy odgrywali kluczowe role w ruchu w latach 80., dziś jest liderami największych frakcji politycznych w Polsce, co odzwierciedla podziały, jakie pojawiły się wewnątrz Solidarności w latach 90. Jak podzieliła się Solidarność, tak również dziś polskie społeczeństwo jest głęboko podzielone. Te podziały, początkowo mające charakter polityczny i ideologiczny, z czasem przekształciły się w trwałe różnice, które kształtują dzisiejszą scenę polityczną.
31 sierpnia obchodzony jest jako Dzień Solidarności i Wolności, upamiętniający historyczne wydarzenia z 1980 roku. Solidarność stała się symbolem walki o wolność, prawa pracownicze i demokrację. Jest to jedno z najważniejszych osiągnięć w historii Polski, które na zawsze zmieniło jej losy i miało wpływ na upadek komunizmu w całej Europie.
SOLIDARNOŚĆ dzisiaj
W odpowiedzi na proponowane polityki UE, Solidarność dołączyła do koalicji różnych grup społecznych i zawodowych, w tym górników, rolników oraz innych pracowników, którzy sprzeciwiają się wdrażaniu Zielonego Ładu bez odpowiednich gwarancji dla zatrudnionych w tych sektorach. Związek bierze również aktywny udział w protestach oraz negocjacjach, starając się wpłynąć na kształtowanie polityki energetycznej i rolniczej tak, aby była ona bardziej zrównoważona i sprawiedliwa społecznie.
Zaangażowanie Solidarności w obronę interesów górników, rolników i innych grup zawodowych w walce z niektórymi aspektami Zielonego Ładu pokazuje, że związek ten wciąż odgrywa ważną rolę w obronie praw pracowniczych w Polsce. Działania te podkreślają potrzebę znalezienia równowagi między ekologicznymi celami Unii Europejskiej a koniecznością ochrony miejsc pracy oraz zapewnienia sprawiedliwej transformacji gospodarczej.
Działania Solidarności, a w szczególności aktywne zaangażowanie częstochowskiej Solidarności pod przewodnictwem Jacka Strączyńskiego, mają na celu mobilizację społeczeństwa w kwestii sprzeciwu wobec obecnej polityki klimatycznej UE zawartej w Europejskim Zielonym Ładzie. Pytanie, które NSZZ „Solidarność” chce zadać Polakom w ogólnokrajowym referendum, brzmi: „Czy jest Pani/Pan za zobowiązaniem Prezydenta RP, Parlamentu RP, Rządu RP do odrzucenia przez Polskę polityki klimatycznej UE w obecnym kształcie zawartej w Europejskim Zielonym Ładzie?”
Jacek Strączyński, przewodniczący częstochowskiego regionu Solidarności, wraz z zastępczynią, Dorotą Kaczmarek, wzywają członków i sympatyków Związku do aktywnego udziału w akcji referendalnej. Karty do zbierania podpisów można otrzymać w biurze Regionu przy ul. Łódzkiej 8/12. Zbiórka podpisów pod wnioskiem o referendum ogólnopolskie rozpoczęła się 10 maja 2024 r. podczas demonstracji w Warszawie.
Solidarność, jako symbol walki o prawa pracownicze i wolność, niezmiennie stoi na straży wartości, które zjednoczyły Polaków w najtrudniejszych chwilach. Działacze Solidarności regionu częstochowskiego uczcili rocznicę powstania NSZZ, organizując mszę świętą w kaplicy cudownego Obrazu na Jasnej Górze. Oddali hołd przy tablicach pamiątkowych oraz przy pomniku bł. ks. Jerzego Popiełuszki, przypominając o niezłomnej sile ducha i determinacji, które od lat inspirują kolejne pokolenia. Solidarność to więcej niż historia— to żywe świadectwo tego, jak siła jedności i wiary w sprawiedliwość może zmieniać świat.
Poznaj region z Agencją Informacyjną 42 – Twoim źródłem inspirujących historii i rzetelnych wiadomości!