22 lipca, data ogłoszenia Manifestu PKWN w 1944 roku, kojarzy się nie tylko z początkiem Polski Ludowej, ale także z brutalnymi represjami wobec żołnierzy Armii Krajowej (AK) i innych antykomunistycznych formacji. PKWN, podległy bezpośrednio Stalinowi i wspierany przez sowieckie NKWD, szybko stał się narzędziem brutalnej pacyfikacji oporu wobec nowej władzy.
Represje wobec Żołnierzy AK
Zaraz po utworzeniu PKWN rozpoczęły się masowe aresztowania, tortury i egzekucje żołnierzy AK oraz innych członków polskiego podziemia niepodległościowego. Wielu z tych, którzy walczyli przeciwko niemieckiemu okupantowi, teraz stanęło przed nowym zagrożeniem ze strony radzieckiego i komunistycznego aparatu represji.
Jednym z najbardziej znanych przykładów jest “Obława Augustowska” z lipca 1945 roku, kiedy to wojska sowieckie i oddziały NKWD aresztowały i zamordowały setki osób podejrzanych o współpracę z AK na Suwalszczyźnie. Do dziś los wielu z nich pozostaje nieznany, a wydarzenia te są nazywane “Małym Katyniem”
Sowiecki Aparat Represji
PKWN oraz późniejszy Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, zdominowany przez komunistów, wykorzystywali radziecki aparat bezpieczeństwa do eliminacji wszelkiej opozycji. Sowieckie NKWD i polski Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (UB) przeprowadzały brutalne śledztwa, podczas których stosowano tortury, wymuszenia zeznań i masowe deportacje do łagrów na Syberii. Represje te miały na celu złamanie ducha oporu i podporządkowanie społeczeństwa nowej władzy.
Procesy Pokazowe i Czystki
W ramach represji odbywały się liczne pokazowe procesy, w których skazywano żołnierzy AK oraz innych przeciwników komunistycznego reżimu na śmierć lub wieloletnie więzienie. Procesy te były często farsą, gdzie wyroki zapadały na podstawie sfabrykowanych dowodów i wymuszonych zeznań. Taktyki te były bezpośrednio inspirowane przez metody stosowane przez Stalina w Związku Radzieckim podczas tzw. “Wielkiego Terroru”
Czekolada Wedla: słodko-gorzka ciekawostka
Jedną z ciekawostek związanych z dniem 22 lipca jest fakt, że to właśnie wtedy, w 1951 roku, nastąpiła nacjonalizacja jednej z najsłynniejszych polskich marek czekoladowych – Wedla. Fabryka czekolady Wedla, założona w 1851 roku przez Karola Wedla, szybko stała się symbolem wysokiej jakości wyrobów czekoladowych.
Po nacjonalizacji, marka została przemianowana na “22 Lipca Zakłady Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca d. E. Wedel” – nazwa ta miała upamiętniać manifest PKWN. Mimo zmiany nazwy i właściciela, produkty Wedla nie straciły na popularności i wciąż były uwielbiane przez Polaków.
22 lipca, oprócz swojego oficjalnego znaczenia jako dnia ogłoszenia Manifestu PKWN, niesie ze sobą także mroczne wspomnienia o brutalnych represjach wobec polskiego podziemia niepodległościowego. PKWN, jako narzędzie stalinowskiej polityki, przyczynił się do zniszczenia struktur AK i zastraszenia polskiego społeczeństwa, co miało dalekosiężne skutki dla przyszłości Polski.