Wczoraj obchodziliśmy rocznicę upamiętniającą powstania śląskie – wydarzenia, które miały ogromne znaczenie dla historii Polski. Choć nie każdy zdaje sobie z tego sprawę, mieszkańcy Częstochowy odegrali kluczową rolę w tych zrywach.
W 1919 roku młodzież uciekająca z Górnego Śląska do Polski była kierowana do Częstochowy, gdzie zasilała tamtejszy 7 batalion strzelców. W mieście funkcjonowała Ekspozytura Biura Wywiadowczego Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich na Górnym Śląsku, prowadzona przez porucznika Kazimierza Malskiego, oraz III posterunek wywiadowczy tej ekspozytury.
Po wybuchu I powstania śląskiego do Częstochowy przybyli uchodźcy ze Śląska, których umieszczano w barakach na Stradomiu. Opiekę nad nimi sprawowała filia Głównego Komitetu Opieki nad Uchodźcami. Wkrótce utworzono Komitet Niesienia Pomocy dla Górnego Śląska, później przemianowany na Komitet Obrony Śląska. Komitet ten oraz władze Częstochowy organizowały pomoc żywnościową i materialną dla Polaków z Górnego Śląska. W Częstochowie powstał także Komitet Plebiscytowy Okręgu Częstochowskiego, który prowadził akcje plebiscytowe z udziałem Związku Strzeleckiego, Koła Polek w Częstochowie i Polskiego Stronnictwa Ludowego „Grupa Wyzwolenie”.
Organizowano wiece, akademie, odczyty, imprezy artystyczne, charytatywne oraz zbiórki funduszy, na przykład w redakcji „Gońca Częstochowskiego”, na rzecz wspierania walki Górnoślązaków. Podczas plebiscytu zapewniono opiekę Ślązakom, którzy udawali się do rodzinnych stron, aby oddać głos, a dużą pomoc udzielał Związek Zawodowy Kolejarzy. W trakcie III powstania śląskiego około 500 ochotników z Częstochowy walczyło na Górnym Śląsku, a rannych powstańców transportowano do szpitala garnizonowego w Domu Księcia oraz do innych szpitali w Częstochowie. Pomoc medyczną dla walczących zapewniało Polskie Towarzystwo Czerwonego Krzyża oraz ochotnicza kolumna sanitarna z Częstochowy, działająca na terenie walk na Górnym Śląsku.
Źródło:
Bohdan Puczyński, “Udział społeczeństwa Częstochowy i okolicy w walce o przyłączenie Górnego Śląska do Polski w latach 1919–1921”.
„Ziemia Częstochowska” 1965, t. V, s. 202–210; materiały w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.